پلان اول
گرسنه می شویم. چند دقیقه بعد خود را در فروشگاهی بزرگ می یابیم. اندکی از طرح ها و بسته بندی های خوش آب و رنگ لذت می بریم ولی چون عجله داریم بی درنگ هر بسته ای که خوشایند چشم باشد و به دل نشیند، بر می داریم.
پلان دوم
کاور و بسته بندی زیبای خوراکی صد پاره شده و درون سطل زباله از نگون بختی خود گریه می کند. من و تو روی مبل دراز کشیده ایم و به تکنولوژی درود می فرستیم که تا این حد زندگی را بر ما ساده و البته "سریع" کرده است.
فتیم که برنج نیست، ولی نه تا این حد...
در یکی از مقاله های پیشین به تحلیل جایگاه کیسه ی برنج و بسته بندی در تصمیم گیری مشتری برای خرید کالا پرداختیم و دانستیم که دامنه ی نفوذ تکنولوژی تا چه میزان زندگی را برای بشر ساده و بی زحمت کرده است. با این حال هم چون هر پدیده ی دیگری، این داستان روی تاریکی هم دارد که همواره از نگاه عموم جامعه دور مانده است. کافی است نگاهی به اپلیکیشن های متعددی که به عرضه ی سرویس های غذایی و تهیه ی غذا می پردازند نگاهی داشته باشید تا در یابید که تکنولوژی چگونه با کوتاه کردن زمان احساس نیاز و رفع نیاز، ما را عجول، بی تحمل و البته ناسپاس کرده است.
این کاهش فاصله ی میان احساس نیاز و رفع نیاز، نگرش مردم را کوتاه مدت، مقطعی و سطحی کرده است و سبب شده تا مردم حتی برای هدف و نیازهای بلند مدت، پاسخ و راه کار کوتاه مدت مطالبه کنند، بی خبر از این که بین کاشت و برداشت، مرحلۀ دیگری به نام «داشت» هم وجود دارد که باید به آن توجه کرد.
کی کاشت، دیگری برداشت
در مقاله های گذشته، دانستیم که گرچه تولید و برداشت برنج با زحمت همراه است، ولی می توان با کنش هوشمندانه و هدفمند در طراحی و چاپ کیسه ی برنج، می توان زحمت های بازاریابی و فروش را به میزان قابل ملاحظه ای کاهش داد.
گرچه امروز با پیشرفت جامعه و تکنولوژی کاشت و برداشت برنج ساده تر انجام می شود، با این حال هنوز هم کشاورز ها و مراقبت های شبانه روزی آن ها نقش مهمی در به بار نشستن این دانه ی پر برکت دارد. به همین دلیل بر آن شدیم تا با نگاهی گذرا به فرآیند تولید برنج از کاشت تا برداشت، افزون بر آشنا ساختن مخاطب با روند به عمل آمدن برنج، او را نسبت به رنج و زحمت و مشکل هایی که در به دست آوردن این کالای غذایی پر مصرف وجود دارد، آشنا سازیم.
کاشت برنج
روند کاشت برنج، به طور معمول (بسته به محیط و شرایط) بین سه تا شش ماه زمان لازم دارد. رشد برنج از سه مرحلۀ اصلی 1. رویش (جوانه زدن) 2. زایش (باز تولید کردن) و 3. پرورش (رسیده شدن) تشکیل شده است.
- رویش
این مرحله زمانی رخ می دهد که نخستین ریشه و جوانه از دانه بروز می کند. در این مرحله دانه به میزان مشخصی آب و دمایی بین 10 تا 40 درجه ی سانتی گراد نیاز دارد. اگر زمین آبیاری شده باشد، ابتدا جوانه و سپس ریشه بیرون می زند. اگر زمین آبیاری نشده باشد، ابتدا ریشه و سپس جوانه از دانه بروز می کند.
- زایش
در این مرحله دانه شروع به جوانه زدن می کند. برگ هایی از دانه رشد می کنند و دانه که حالا به گیاه تبدیل شده است، شروع به قد کشیدن می کند. این مرحله بین 55 تا 85 روز زمان می برد و بسته به نوع برنج می تواند متفاوت باشد.
- پرورش
در این مرحله، خوشه های برنج به وسیله ی برگ هایی از ساقه پوشانده می شوند و سپس نوک این خوشه از پوشش بیرون می رود و رشد می کند. وقتی که خوشه ی برنج به طور کامل نمایان شد، می گویند که گیاه در مرحلۀ «معالجه» قرار دارد. یک روز پس از معالجه، گیاه شروع به شکوفه دادن می کند. با باز شدن شکوفه ها، گرده افشانی نیز آغاز می شود و شکوفه ها بر روی یکدیگر گرده افشانی می کنند. شکوفه دادن تا هفت روز به طول می انجامد.
سیدن محصول
در این مرحله برنج رشد کامل داشته است و می توان آن را برداشت کرد. هوای بارانی و دمای پایین سبب طولانی شدن این فاز و هوای آفتابی و گرم، سبب کوتاه شدن آن می شود. این مرحله بسته به نوع برنج و شرایط آب و هوایی محیط، می تواند زمان های متفاوتی داشته باشد. بسته به نوع برنج، این مرحله از 15 تا 40 روز می تواند به طول انجامد. هم چنین این مدت زمان از 35 روز در منطقه های گرم سیر تا 65 روز در منطقه های سردسیر، متغیر است.
ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند...
همان گونه که دیدیم، بر خلاف آن چه که تکنولوژی به ما القا می کند، کاشت، داشت و برداشت برنج، فرآیندی زمان بر، مشکل، پر زحمت و مراقبت است. فرآیندی که هیچ اپلیکیشن، راه میان بر و واسطه ای جز زحمت و مراقبت برای آن وجود ندارد. پی بردن به این موضوع سبب می شود تا مخاطب نسبت به کنش های مصرفی خود آگاهی بیشتری داشته باشد که در نهایت به صرفه جویی و مصرف بهینه ی منبع های طبیعی جهان از جمله منبع های مهم غذایی، منتهی می گردد. این جمله ی نگارنده را به یاد داشته باشیم که: "صرف ساده به دست آمدن چیزی، دال بر ساده تولید شدن آن نیست".
برای دریافت فایل مقاله ی "از زمین تا خانه: برنج کشاورز، به کام ما" بر لینک زیر کلیک کنید.
فایل مقاله ی "از زمین تا خانه: برنج کشاورز، به کام ما"