چرا برنج؟

سلطان قلب ها

آیا تا به حال از خود پرسیده اید که چرا برنج غذای محبوب همه ی جهان و پرمصرف ترین دانه ی غذایی است. نگارنده قصد دارد تا در این مقاله به چرا هایی که پشت محبوبیت و مصرف گسترده ی برنج در جهان قرار دارند، پاسخ دهد.

کاشت و برداشت کم هزینه

کاشت و برداشت برنج بسیار کم هزینه و ساده است. هرچه هزینه ی کارگر کمتر باشد، هزینه ی برداشت برنج کم تر و سود ناشی از آن بیشتر می شود. از طرفی، برداشت آن دردسر و زحمت چندانی ندارد و البته به تکنولوژی و شرایط خاصی وابسته نیست. نا گفته نماند که مطلب یاد شده درباره ی کاشت و برداشت برنج، "نسبت به دیگر ماده های غذایی" عنوان شده است و این گونه نیست که تهیه ی برنج در کل فرآیندی ساده و آسان باشد. برای آشنا شدن با مرحله های کاشت و برداشت برنج می توانید به مقاله ی از زمین تا خانه: برنج کشاورز به کام ما، رو کنید.

داری کم هزینه

یکی از مهم ترین مزیت های برنج نسبت به دیگر ماده های غذایی، نگه داری ساده و کم هزینه ی آن است. نگه داری برنج به هیچ هزینه ای نیاز ندارد و حتی بیرون از یخچال هم می توان آن را سالم نگه داشت. تنها شرط لازم برای نگه داری برنج، خنک بودن فضای آن است. با این حال، برنج آسیاب شده برای مدتی نامحدود و برنج قهوه ای برای مدتی طولانی ماندگاری دارند که اگر درون یخچال هم قرار داده شوند، این ماندگاری چندین برابر می شود. افزون بر آن چه یاد شد، امروزه روز با گسترش برنج های کیسه ای و کیسه و گونی های برنج صنعتی و پارچه ای، نگه داری برنج بیش از پیش ساده و آسان تر شده است.

2. پخت ساده

برنج روش پخت بسیار ساده و سریعی دارد و همین ویژگی در کنار ویژگی هایی چون نگهداری ساده، ارزان بودن و در دسترس بودن، آن را به قوت غالب مردم جهان تبدیل کرده است. گذشته از این، برنج از محدود ماده های غذایی است که می توان آن را با ماده های غذایی و البته غذا های مختلف ترکیب و مصرف کرد. عامل یاد شده سبب می شود تا مصرف کننده با هر فرهنگ و شرایط جغرافیایی، بتواند همواره از برنج و گونه های مختلف غذایی آن استفاده کند. گذشته از این، برنج فرآورده های مختلف و متنوعی دارد که برای اطلاع یافتن از تعدادی از آن ها، می توانید به مقاله ی فرآورده های برنجی، رو کنید. هم چنین برای آشنایی با روش های پخت برنج، می توانید از این یادداشت دیدن کنید.

3. ارزان ولی مقوی

برنج دانه ای ارزان است که خاصیت های خوراکی بسیاری دارد. پروتئین، کلسیم و دیگر املاح و فایده های غذایی، برنج را به یکی از ارزشمند ترین غذاهای جهان تبدیل کرده اند. گذشته از دانه ی برنج، سبوس برنج از جمله ماده های گیاهی پر فایده است که متاسفانه هنوز در سلیقه و روش آشپزی مردم ایران جایی ندارد. برای اطلاع یافتن از دیگر خاصیت و ویژگی های برنج، به یادداشت نگارنده با عنوان "آن چه که درباره ی برنج نمی دانیم"، رو کنید.

غذایی برای همه ی فصول

برنج را در همه ی فصل را می توان مصرف کرد و از آن بهره مند شد. گذشته از این، بیشتر غذاهای جهان با برنج سازگار هستند و می توان ترکیب های فراوان و مختلفی از غذاهای گوناگون و دستور پخت های مختلف در سراسر جهان با برنج ایجاد کرد. برای نمونه، می توان برنج را با گونه های مختلف غذایی هم چون سبزی پخته شده یا سبزی خام، ترکیب و دستاوردی جدید ایجاد کند. برنج از معدود غذاهایی است که در همه ی آشپزی های جهان جای می گیرد و می توان آن را مصرف کرد. از شرق آسیا تا اروپا و غرب آمریکا، همه ی کشورها با سلیقه و ذائقه ی مختلف، از برنج بهره مند می شوند و آن را در وعده های غذایی خود دارند.

. قابلیت حمل و نقل ساده

برنج حمل و نقل ساده و بی دردسری دارد و به همین جهت است که می بینیم حتی در مسافرت و رفت و آمد های برون شهری یا بین شهری نیز، هم چنان برنج گزینه ی نخست برای تامین غذای مردم و مسافرها به شمار می رود. افزون بر این، حمل و نقل آن به ابزار یا شرایط خاصی نیاز ندارد و همین که در جای خنک و عاری از رطوبت قرار بگیرد، کفایت می کند.

ر پایان لازم است یاد آوری کنیم که با وجود محبوبیت و مصرف گسترده ی برنج در سراسر جهان از جمله کشور مان ایران و با وجود پیشرفت عجیب و گسترده ی تکنولوژی و مکانیزم های کشت و تامین برنج، هنوز در منطقه هایی از آفریقا، مردمی هستند که به سختی برنج به دست شان می رسد و از آن بی بهره هستند. چالش یاد شده خود دغدغه ای دیگر و جهانی است که در مقاله های آتی به آن خواهیم پرداخت.

برای دریافت فایل مقاله ی "چرا برنج؟" بر لینک زیر کلیک کنید.

فایل مقاله ی "چرا برنج؟"

 

از زمین تا خانه: برنج کشاورز، به کام ما

پلان اول

گرسنه می شویم. چند دقیقه بعد خود را در فروشگاهی بزرگ می یابیم. اندکی از طرح ها و بسته بندی های خوش آب و رنگ لذت می بریم ولی چون عجله داریم بی درنگ هر بسته ای که خوشایند چشم باشد و به دل نشیند، بر می داریم.

پلان دوم

کاور و بسته بندی زیبای خوراکی صد پاره شده و درون سطل زباله از نگون بختی خود گریه می کند. من و تو روی مبل دراز کشیده ایم و به تکنولوژی درود می فرستیم که تا این حد زندگی را بر ما ساده و البته "سریع" کرده است.

فتیم که برنج نیست، ولی نه تا این حد...

در یکی از مقاله های پیشین به تحلیل جایگاه کیسه ی برنج و بسته بندی در تصمیم گیری مشتری برای خرید کالا پرداختیم و دانستیم که دامنه ی نفوذ تکنولوژی تا چه میزان زندگی را برای بشر ساده و بی زحمت کرده است. با این حال هم چون هر پدیده ی دیگری، این داستان روی تاریکی هم دارد که همواره از نگاه عموم جامعه دور مانده است. کافی است نگاهی به اپلیکیشن های متعددی که به عرضه ی سرویس های غذایی و تهیه ی غذا می پردازند نگاهی داشته باشید تا در یابید که تکنولوژی چگونه با کوتاه کردن زمان احساس نیاز و رفع نیاز، ما را عجول، بی تحمل و البته ناسپاس کرده است.

این کاهش فاصله ی میان احساس نیاز و رفع نیاز، نگرش مردم را کوتاه مدت، مقطعی و سطحی کرده است و سبب شده تا مردم حتی برای هدف و نیازهای بلند مدت، پاسخ و راه کار کوتاه مدت مطالبه کنند، بی خبر از این که بین کاشت و برداشت، مرحلۀ دیگری به نام «داشت» هم وجود دارد که باید به آن توجه کرد.

کی کاشت، دیگری برداشت

در مقاله های گذشته، دانستیم که گرچه تولید و برداشت برنج با زحمت همراه است، ولی می توان با کنش هوشمندانه و هدفمند در طراحی و چاپ کیسه ی برنج، می توان زحمت های بازاریابی و فروش را به میزان قابل ملاحظه ای کاهش داد.

گرچه امروز با پیشرفت جامعه و تکنولوژی کاشت و برداشت برنج ساده تر انجام می شود، با این حال هنوز هم کشاورز ها و مراقبت های شبانه روزی آن ها نقش مهمی در به بار نشستن این دانه ی پر برکت دارد. به همین دلیل بر آن شدیم تا با نگاهی گذرا به فرآیند تولید برنج از کاشت تا برداشت، افزون بر آشنا ساختن مخاطب با روند به عمل آمدن برنج، او را نسبت به رنج و زحمت و مشکل هایی که در به دست آوردن این کالای غذایی پر مصرف وجود دارد، آشنا سازیم.

 

کاشت برنج

روند کاشت برنج، به طور معمول (بسته به محیط و شرایط) بین سه تا شش ماه زمان لازم دارد. رشد برنج از سه مرحلۀ اصلی 1. رویش (جوانه زدن) 2. زایش (باز تولید کردن) و 3. پرورش (رسیده شدن) تشکیل شده است.

1. رویش

این مرحله زمانی رخ می دهد که نخستین ریشه و جوانه از دانه بروز می کند. در این مرحله دانه به میزان مشخصی آب و دمایی بین 10 تا 40 درجه ی سانتی گراد نیاز دارد. اگر زمین آبیاری شده باشد، ابتدا جوانه و سپس ریشه بیرون می زند. اگر زمین آبیاری نشده باشد، ابتدا ریشه و سپس جوانه از دانه بروز می کند.

2. زایش

در این مرحله دانه شروع به جوانه زدن می کند. برگ هایی از دانه رشد می کنند و دانه که حالا به گیاه تبدیل شده است، شروع به قد کشیدن می کند. این مرحله بین 55 تا 85 روز زمان می برد و بسته به نوع برنج می تواند متفاوت باشد.

3. پرورش

در این مرحله، خوشه های برنج به وسیله ی برگ هایی از ساقه پوشانده می شوند و سپس نوک این خوشه از پوشش بیرون می رود و رشد می کند. وقتی که خوشه ی برنج به طور کامل نمایان شد، می گویند که گیاه در مرحلۀ «معالجه» قرار دارد. یک روز پس از معالجه، گیاه شروع به شکوفه دادن می کند. با باز شدن شکوفه ها، گرده افشانی نیز آغاز می شود و شکوفه ها بر روی یکدیگر گرده افشانی می کنند. شکوفه دادن تا هفت روز به طول می انجامد.

سیدن محصول

در این مرحله برنج رشد کامل داشته است و می توان آن را برداشت کرد. هوای بارانی و دمای پایین سبب طولانی شدن این فاز و هوای آفتابی و گرم، سبب کوتاه شدن آن می شود. این مرحله بسته به نوع برنج و شرایط آب و هوایی محیط، می تواند زمان های متفاوتی داشته باشد. بسته به نوع برنج، این مرحله از 15 تا 40 روز می تواند به طول انجامد. هم چنین این مدت زمان از 35 روز در منطقه های گرم سیر تا 65 روز در منطقه های سردسیر، متغیر است.

 

ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند...

همان گونه که دیدیم، بر خلاف آن چه که تکنولوژی به ما القا می کند، کاشت، داشت و برداشت برنج، فرآیندی زمان بر، مشکل، پر زحمت و مراقبت است. فرآیندی که هیچ اپلیکیشن، راه میان بر و واسطه ای جز زحمت و مراقبت برای آن وجود ندارد. پی بردن به این موضوع سبب می شود تا مخاطب نسبت به کنش های مصرفی خود آگاهی بیشتری داشته باشد که در نهایت به صرفه جویی و مصرف بهینه ی منبع های طبیعی جهان از جمله منبع های مهم غذایی، منتهی می گردد. این جمله ی نگارنده را به یاد داشته باشیم که: "صرف ساده به دست آمدن چیزی، دال بر ساده تولید شدن آن نیست".

برای دریافت فایل مقاله ی "از زمین تا خانه: برنج کشاورز، به کام ما" بر لینک زیر کلیک کنید.

فایل مقاله ی "از زمین تا خانه: برنج کشاورز، به کام ما"

 

آرسنیک در برنج2

مطالعات اخیر نشان می دهد که تقریبا اکثر برنج های تولید شده که انواع زیادی داشته و متنوع نیز هستند، آزمایش شده و حاوی میزان نگران کننده ایی از آرسنیک می باشند. می توان گفت این خبر خوبی نیست علی الخصوص برای افرادی که مبتلا به بیماری سلیاک یا عدم تحمل گلوتن هستند.

گلوتن پروتئینی است که در گندم، جو و... یافت می‌شود. افرادی که به علت ابتلا به بیماری سلیاک به گلوتن حساسیت دارند، مصرف برنج بیشتری نسبت به افراد عادی دارند زیرا برنج را جایگزین گندم می کنند.

برنج، یکی از مواد غذایی مهمی است که افراد در یک رژیم غذایی فاقد گلوتن مصرف می کنند، هر چند مصرف برنج دارای آرسنیک فقط افرادی را که از مصرف گلوتن اجتناب میکنند، محدود نمی کند. در واقع همه ما در معرض خطر مسمومیت آرسنیک هستیم. اگر چه محققان گفته اند که  آرسنیک موجود در این برنج ها به اندازه ای نیست که جان کسی را به خطر بی اندازد، ولی مصرف آن در دراز مدت خطراتی را در پی دارد.

آرسنیک، یکی از عناصر طبیعی موجود در خاک، آب و هوا است، بنابراین حضورش در مواد غذایی جدید نیست. چیزی که مساله را نگران کننده می کند، این است که چه مقدار آرسنیک در برنج وجود دارد و از این طریق وارد بدن ما می شود. چون آرسنیک به سرطان مرتبط است و مطالعات نشان می دهد که می تواند موجب سرطان شود.

می توان این ماده را به دو نوع آلی و مدنی تقسیم کرد. نتایج تحقیقات نشان دهنده این است کهآرسنیک غیرآلی سرطان زا شناخته شده است. آرسنیک آلی  میزان سم کمتری را در خود دارد، اما با این حال بی ضرر نیست.

برنج اولین ماده غذایی نیست که حاوی آرسنیک شناخته می شود. خیلی از مواد غذایی هستند که همچین مضراتی را به همراه دارند که دلیل عمده آن به استخراج معادن و پساب صنعتی می باشد.